De ouderen van tegenwoordig (Column)

Mijn laatste column voor De Observant.

Ik sta in de rij voor de kassa bij de Jan Linders. Voor mij staat een bejaarde vrouw, compleet met trolley, gehoorapparaat, lange damesjas en permanentje. Qua leeftijd overduidelijk van het kaliber ‘ooit nog geknikkerd met koningin Beatrix’. Iemand die al buiten adem raakt als ze de trappen áf gaat, zeg maar. Op zich niets vreemds, toch?

Dan gebeurt er iets bijzonders.

“Mag ik even uw trolley inspecteren, mevrouw”, vraagt de jongen achter de toonbank, zonder enige aarzeling. Ik ben met stomheid geslagen. Waar haalt hij het lef vandaan? Respectloos vind ik het. Ik verwacht op z’n minst enig tegengas, maar tot mijn verbazing opent de dame zonder weerwoord haar trolley en geeft een inkijkje. Niets te vinden. Ze betaalt met losse euromunten en verlaat het pand.

Waarom vraagt de kassamedewerker uitgerekend deze dame om haar trolleyinhoud te mogen inspecteren? Waarom mij niet? Ik draag tenslotte een rugzak. Is het een steekproef? Zijn er dan zoveel ouderen die stelen? Worden ouderen van tegenwoordig daarom geprofileerd op hun uiterlijke kenmerken, waardoor ze gewend zijn om aangesproken te worden? Denk aan jongeren van Noord-Afrikaanse komaf, die systematisch geweigerd worden aan de deur van discotheken. Vanwege hun sportschoenen, zeggen de uitsmijters. Ja hoor, maak dat de kat wijs.

Er is hoe dan ook een aanleiding om precies haar trolley te inspecteren. Is ze een notoire crimineel? Een bekende van de zaak? Zijn de ouderen van tegenwoordig zó eenzaam en arm dat ze er wat bijklussen? Of is het toch een steekproef en is ze gewoon toevallig de pineut?

Dan valt het kwartje. Als er één leeftijd is waarop je makkelijk kan wegkomen met diefstal, is het wel ‘bejaard’. Waarom heb ik daar niet eerder aan gedacht? Stel dat deze dame daadwerkelijk iets in haar trolley zou verbergen… Het is niet dat ze het op een lopen had kunnen zetten indien ze betrapt zou worden. Integendeel. Ze had de kassamedewerker simpelweg schaapachtig aangestaard, “oeps” gestotterd en klaar is Kees. Wie gaat nou een vergeetachtige dame beschuldigen van moedwillige diefstal? ‘Geen probleem, mevrouw,’ had de kassamedewerker gezegd. “We zetten het wel even voor u terug.”

Eerlijk duurt het langst, maar ja, die oudjes hebben geen tijd meer. Al in 2008 wordt gerept over een toename van 60+ criminaliteit in Nederland. Oorzaken? Dementie, lage inkomens, eenzaamheid. Serieuze problematiek, anno nu versterkt door de coronapandemie. Kunnen we er iets aan doen? Ik denk het wel. Denk aan Jan Terlouws pleidooi in 2016 bij De Wereld Draait Door: “Er hangen geen touwtjes meer uit de brievenbussen.” We kennen onze buren niet meer bij naam. Er is geen wederzijds vertrouwen. Er is kennelijk een aanleiding voor de ouderen van tegenwoordig om te stelen, en we hebben daarbij een te scherpe blik voor feiten en een te zwakke voor het motief.

Hang dat touwtje alsjeblieft weer uit de brievenbus…